Ik zal de nacht waarin mijn tante Lene overleed nooit vergeten. Mijn dochter was net een maand oud en wij bevonden ons in de roes van het prille ouderschap. Een gedenkwaardige combinatie van volmaakt geluk over het nieuwe leven en totale uitputting door een gebrek aan nachtrust. Tante Lene werd geboren in Duitsland in het jaar 1902 en overleed op honderdjarige leeftijd in de nacht van 19 op 20 maart 2003. Die nacht heb ik nauwelijks geslapen. Niet vanwege tante Lene en ook niet vanwege onze baby.
De exacte tijd van overlijden ken ik niet, maar ik hou mij zelf voor dat het precies was om 03:33 uur en 33 seconden. Een mooi en gedenkwaardig tijdstip. Onwetend van wat er in Duitsland gaande was zat ik op dat moment, midden in de nacht, voor de televisie. Een minuut later, om 03:34 uur Nederlandse tijd, begon een van de grootste drama’s van het nieuwe Millennium. De Amerikaanse president George W. Bush begon om die tijd zijn televisietoespraak voor het Amerikaanse volk en de rest van de wereld, waarin hij bekend maakte dat hij opdracht had gegeven voor de aanval op het Irak van Saddam Hussein.
„My fellow citizens. At this sad hour in which we remember aunt Lene, American and coalition forces are in the early stages of military operations to free her soul and to defend the world from grave danger.”
Net voordat de Coalition of the Willing begon met de omstreden bevrijding van het Iraakse volk en het afwenden van een groot gevaar voor de wereld dat later niet bleek te bestaan, nam tante Lene afscheid van deze wereld. Ik hou mijzelf de gedachte voor dat zij dit drama niet meer mee wilde maken. Bekijk het maar! Hier doe ik niet aan mee! Ik ben er klaar mee. Aju!
„In this conflict of emotions we face an enemy within that has no regard for conventions of war or rules of morality.”
Een mooie gedachte waaraan ik een beetje troost ontleen, ook al weet ik dat dit een hersenspinsel is van mijn eigen fantasie. Tante Lene was al een aantal jaren dement en daarvoor, toen zij nog helder van geest was, was elke vorm van ironie haar vreemd. Zij hield van mensen en het leven en ookal had zij jaren eerder al gezegd dat het wat haar betreft mooi was geweest, dat er best een einde aan mocht komen, dat het goed was, zo’n demonstratief afscheid zoals ik het in mijn fantasievoorstelde, zou zij zelf nooit gekozen hebben.
„Now that aunt Lene has left us, conflict has come. The only way to limit its duration is to apply decisive force and I assure you this will not be a campaign of half measures and we will accept no outcome but victory.”
Tante Lene was voor mij als een oma. Al mijn echte oma’s en opa’s waren al tientallen jaren dood. Tante Lene was de laatste van haar generatie in mijn familie. Als kind had zij nog liedjes gezongen over de Duitse Keizer. Der Kaiser ist ein lieber Mann, er wohnet in Berlin. Und wär das nicht so weit von hier so ging ich heut noch hin. Zij maakte de Eerste Wereldoorlog mee, de hyperinflatie, de crisisjaren, de Tweede Wereldoorlog, de wederopbouw, het Wirtschaftswunder en decennia van vrede in Europa. Maar bovenal, zij had mijn vader opgevoed toen zijn ouders overleden. Voor mij was zij de verpersoonlijking van mijn familiegeschiedenis. Symbool ook voor de 20e Eeuw. Een eeuw die definitief afliep op 20 maart 2003 met het begin van de Irakoorlog.
„My fellow citizens, the dangers to our country and the world will be overcome. We will pass through this time of peril that we created and carry on the work of aunt Lene. We will defend our freedom. We will bring freedom to others, if they like it or not, and we will prevail.”
Twaalf jaar zijn voorbij gegaan. Ik denk nog steeds vaak aan tante Lene. Aan wat ophield te bestaan in de nacht van 20 maart 2003 en ook aan wat die nacht in gang is gezet. Een storm van geweld die tot de dag van vandaag nog niet is uitgewoed.
„May God bless aunt Lene and all who defend her.”
